Trump có thể sa thải Chủ tịch Fed Powell không? Phân tích pháp lý, kịch bản chính trị và hệ quả thị trường

Trong bối cảnh căng thẳng leo thang giữa cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell, thị trường tài chính toàn cầu đang đặc biệt chú ý đến khả năng Trump có thể tìm cách loại bỏ người đứng đầu ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới – một động thái chưa từng có tiền lệ.

Trump tiếp tục công kích Powell, thị trường lo ngại "kịch bản chưa từng xảy ra"

Trong những ngày gần đây, ông Trump đã công khai chỉ trích ông Powell vì Fed từ chối hạ lãi suất trong bối cảnh nền kinh tế Mỹ tăng trưởng chậm lại. Phát biểu trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump gọi Powell là “kẻ thua cuộc lớn” và kêu gọi Fed cắt giảm lãi suất “ngay bây giờ” để tránh nguy cơ suy thoái kinh tế.

Động thái này đã làm dấy lên lo ngại rằng Trump, nếu tái đắc cử, có thể tìm cách loại bỏ Powell khỏi vị trí Chủ tịch Fed – điều chưa từng xảy ra trong lịch sử hơn 110 năm của cơ quan này.

Trump có quyền pháp lý để làm điều đó?

Theo Đạo luật Dự trữ Liên bang năm 1913, các thành viên Hội đồng Thống đốc – bao gồm cả Chủ tịch – được bổ nhiệm cho nhiệm kỳ 14 năm và chỉ có thể bị bãi nhiệm vì “lý do chính đáng”, thông thường là hành vi sai trái chứ không phải vì bất đồng chính sách.

Tuy nhiên, luật không quy định cụ thể liệu Tổng thống có thể kết thúc sớm nhiệm kỳ 4 năm của Chủ tịch Fed hay không, tạo ra một vùng xám pháp lý chưa từng được kiểm nghiệm trước tòa. Trong lịch sử, chưa có Tổng thống nào từng cố gắng sa thải một Chủ tịch Fed, và bất kỳ động thái nào như vậy nhiều khả năng sẽ bị đưa ra tòa án liên bang và có thể lên đến Tòa án Tối cao.

Các kịch bản nếu Trump "ra tay"

Nếu Trump quyết định loại Powell khỏi vai trò Chủ tịch Fed nhưng không bãi nhiệm ông khỏi vị trí Thống đốc, Powell vẫn có thể tiếp tục phục vụ đến hết nhiệm kỳ vào tháng 1 năm 2028. Trong trường hợp đó, Trump chỉ có thể bổ nhiệm một trong sáu Thống đốc còn lại – trong đó hai người do ông bổ nhiệm – làm Chủ tịch mới.

Đặc biệt, nếu Trump cố gắng bãi nhiệm Powell hoàn toàn khỏi Hội đồng Thống đốc, điều đó sẽ tạo ra một vị trí trống lớn, cho phép ông tái cấu trúc Fed theo hướng ủng hộ việc nới lỏng chính sách tiền tệ – điều ông công khai ủng hộ. Tuy nhiên, điều này sẽ vấp phải phản ứng pháp lý mạnh mẽ, và ông Powell hoàn toàn có thể khởi kiện chính phủ để giữ lại vị trí của mình.

Tác động thị trường và tính độc lập của Fed

Bất kỳ nỗ lực nào nhằm thao túng lãnh đạo Fed đều có thể làm rung chuyển thị trường tài chính. Niềm tin vào sự độc lập của Fed là một trụ cột của hệ thống tài chính toàn cầu. Nếu phá vỡ nguyên tắc này, Mỹ có thể phải đối mặt với sự bất ổn về lãi suất, lạm phát kỳ vọng và thậm chí là sự rút vốn khỏi thị trường trái phiếu chính phủ.

Giám đốc đầu tư Eric Kuby từ North Star Investment Management cảnh báo: “Nếu Trump thực sự hành động nhằm loại Powell, chúng ta có thể chứng kiến sự hoảng loạn trong đồng USD và trái phiếu chính phủ Mỹ.”

Dù khả năng Trump có thể sa thải Chủ tịch Fed Powell vẫn đang nằm trong vùng tranh cãi pháp lý, chỉ riêng việc bàn luận công khai về điều này đã khiến giới đầu tư toàn cầu “đứng ngồi không yên”. Trong những tháng tới, mọi động thái từ chiến dịch tranh cử của Trump hay quyết định của SEC liên quan đến Fed đều có thể tác động mạnh đến định hướng của chính sách tiền tệ Mỹ – từ đó lan rộng ảnh hưởng đến thị trường tài chính quốc tế, bao gồm cả Việt Nam.