EU thông qua gói trừng phạt dầu mỏ và ngân hàng mới với Nga sau khi Slovakia rút quyền phủ quyết

Liên minh châu Âu (EU) ngày 18/7 đã chính thức thông qua gói trừng phạt thứ 18 nhắm vào Nga, tập trung vào lĩnh vực dầu mỏ và ngân hàng, sau khi Slovakia bất ngờ rút lại quyền phủ quyết từng khiến quá trình phê duyệt bị đình trệ.

Theo thông báo từ Brussels, gói trừng phạt mới bao gồm lệnh cấm giao dịch với 22 ngân hàng Nga, Quỹ Đầu tư Trực tiếp Nga và một số công ty liên kết. Ngoài ra, EU cũng hạn chế sử dụng trực tiếp và gián tiếp các tuyến ống dẫn khí đốt Nord Stream, cho thấy quyết tâm siết chặt kiểm soát hạ tầng năng lượng liên quan đến Nga.

Một thay đổi đáng chú ý khác là điều chỉnh cơ chế áp giá trần đối với dầu thô Nga, thay vì cố định ở mức 60 USD/thùng như trước, giá trần mới sẽ linh hoạt, được tính thấp hơn 15% so với giá trung bình toàn cầu. Với mức giá dầu hiện tại, trần giá mới ước tính khoảng 47,6 USD/thùng, phản ánh nỗ lực cập nhật theo thị trường để ngăn Nga thu lợi quá mức từ xuất khẩu năng lượng.

EU cũng bổ sung 105 tàu bị liệt vào danh sách "hạm đội bóng tối" – đội tàu cũ chuyên vận chuyển dầu để né tránh lệnh cấm – vào danh sách trừng phạt, nâng tổng số tàu bị cấm lên hơn 400 chiếc, đồng nghĩa những tàu này sẽ không còn được tiếp cận các cảng biển, bảo hiểm hay dịch vụ vận tải trong EU.

Thỏa thuận lần này chỉ đạt được sau khi Slovakia – quốc gia từng phản đối quyết liệt – bất ngờ rút lại quyền phủ quyết, vốn nhằm phản đối kế hoạch dài hạn của EU về việc loại bỏ hoàn toàn nhiên liệu hóa thạch Nga vào cuối năm 2027. Với nền kinh tế phụ thuộc lớn vào khí đốt Nga, Slovakia cảnh báo việc chấm dứt hợp đồng dài hạn với Gazprom (kéo dài đến 2034) có thể khiến nước này đối mặt với rủi ro pháp lý từ 16–20 tỷ euro, đồng thời tăng chi phí năng lượng và giảm năng lực cạnh tranh công nghiệp.

Tuy nhiên, Ủy ban châu Âu cho rằng việc cấm khí đốt Nga trong bối cảnh địa chính trị hiện nay có thể được xem là "tình huống bất khả kháng", giúp bảo vệ các chính phủ và doanh nghiệp thành viên khỏi bị kiện tụng từ các nhà cung cấp.

Trước áp lực từ các quốc gia chủ chốt như Đức, Ba Lan và từ chính Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, các bên đã đạt được đồng thuận bằng cách đưa ra cam kết hỗ trợ Slovakia đa dạng hóa nguồn cung, kết nối hạ tầng năng lượng với các nước láng giềng và kiểm soát chi phí chuyển đổi năng lượng.

Việc EU thông qua gói trừng phạt mới lần này tiếp tục khẳng định chiến lược gây sức ép kinh tế lâu dài đối với Nga, đồng thời cho thấy khối 27 quốc gia vẫn duy trì được sự đoàn kết về mặt chiến lược – dù phải đối mặt với các bất đồng đáng kể giữa các thành viên.